Dit artikel is voor het laatst geupdate op 20 oktober 2023 door Kimberly
De Basenji is een unieke hondensoort en is al duizenden jaren een onmisbare jachthond in zijn geboorteland Afrika. Het is waarschijnlijk het meest bekend om het ontbreken van een blaf vanwege de opvallende vorm van zijn larynx, maar dit belet het niet om best wel spraakzaam te zijn en een reeks andere geluiden te produceren die erg uitdrukkelijk kunnen zijn.
Ze staan bekend om hun uitzonderlijke schoonheid en reukloosheid, waardoor ze geschikt zijn voor het leven binnenshuis. Maar ze hebben wel hoge energieniveaus en hebben toegang nodig tot een heel veilige tuin en regelmatige, lange wandelingen.
Basenjis zijn niet ideaal voor alle eigenaren. Hoewel ze aanhankelijk zijn met hun familie, hebben ze een wantrouwen ten opzichte van vreemden en zullen ze hun eigenaren heftig verdedigen als ze het gevoel hebben dat ze onder bedreiging staan. De hondensoort heeft een heel sterke prooidrift en kan moeilijk te beheersen en te controleren zijn. Het (in)beroemde boek The Intelligence of Dogs van Stanley Coren rangschikt de hondensoort als de tweede meest moeilijk te trainen, net achter de Afghaanse windhond.
De hondensoort is ook uniek wat betreft uiterlijk. Aangezien ze zich hebben ontwikkeld op het continent Afrika, en weg van vele van de selectieve fokpogingen van Europa en Azië die de meeste van onze moderne hondenrassen hebben voortgebracht, heeft de Basenji nog steeds kenmerken die te zien zijn op de grafmonumenten van de farao’s.
Op vergelijkbare wijze zijn hun metabolisme en neiging tot bepaalde gezondheidsproblemen wat ongebruikelijk, wat uitdagingen voor eigenaren en zelfs dierenartsen die onbekend zijn met de hondensoort oplevert. De gemiddelde levensverwachting van deze kleine maar stoere hondensoort is 12-14 jaar.
Uiterlijke kenmerken
| Afkomst | Zuid-Afrika |
| Groep | Spitsen en Oertype |
| Hoogte | Reuen: 43 cm; teven: 40 cm |
| Gewicht | <12 kg |
| Kleur | Roodbruin, steeds met witte aftekening op benen en staartpunt. Soms ook zwart met aftekeningen. |
Over & Geschiedenis
Hoewel de Basenji pas in 1895 bekend werd bij Westerlingen, toen de hondensoort werd aangetroffen in Congo door ontdekkingsreizigers, gaan zijn oorsprongen terug tot in de oudheid. De grafmonumenten van Egyptische farao’s bevatten vele voorstellingen van huisdieren, waaronder verschillende ‘soorten’ hond.
Een daarvan – de Tesem – heeft kenmerken die nog steeds te zien zijn in de moderne Basenji, met oren die overeind staan, staart die strak in de krul ligt en vreemd lange poten. Men denkt dat de Tesem waarschijnlijk ook kenmerken met die van de moderne Greyhound deelde, maar het is de Basenji die het meest met zekerheid kan stellen dat hij de afstammeling is van deze koninklijke honden uit het oude Egypte.
Basenjis werden zeer gewaardeerd door inheemse Afrikanen en gefokt om kleine prooien naar strategisch geplaatste netten te drijven. Men denkt dat het vermogen van de hondensoort om niet te blaffen, net als bij de wolf, een kenmerk was dat actief is geselecteerd en gepromoot om te voorkomen dat prooi gealarmeerd zou raken.
Ze konden ook goed als waakhonden fungeren die, ondanks hun kleine gestalte, toch scherp zouden zijn op hun omgeving en snel hun meesters zouden waarschuwen voor naderend gevaar.
De ontwikkeling van de hondensoort in relatieve isolatie van andere gehouden honden heeft het bezit van enkele metabolische eigenaardigheden tot gevolg gehad, evenals het onschuldig maken van het immuunsysteem van de hond ten opzichte van bepaalde ernstige hondenziekten.
De eerste honden die naar Europa en de Verenigde Staten werden geïmporteerd in het begin van de twintigste eeuw kwamen allemaal om door besmettelijke ziekten, of ze nu natuurlijk werden opgelopen of door enting met primitieve vaccins die voor andere hondenrassen waren ontwikkeld.
De eerste overlevende Basenjis werden in het Engeland van eind jaren dertig geïmporteerd, terwijl het pas in 1941 was dat de eerste succesvolle Amerikaanse import plaatsvond, met de aankomst van een enkele teef in Boston, Massachusetts. Hoewel ze gedurende een periode van tijd gedurende de twintigste eeuw vrij breed gefokt en gehouden werden, heeft de groeiende bewustwording van hun soms uitdagend gedrag en de moeilijkheden die zich voordoen bij het trainen ervan er in de afgelopen twee decennia toe geleid dat ze minder populair zijn geworden.
Het Basenji-ras is door sommigen vergeleken met een antilope, vanwege zijn atletische bouw, rechtopstaande houding en slanke voorkomen. Basenjis hebben een constant verwarde indruk, door hun opgetrokken wenkbrauwen en lichte rimpeling in hun voorhoofd. Dit moet niet overmatig zijn, zodat er geen huiduitslag in de plooien ontstaat. Ze hebben een platte schedel en een lange, conische snuit, met een duidelijke stop.
De lippen zijn redelijk strak en de tanden passen bij elkaar als schaarbeten. De oren zijn relatief klein en staan rechtop en naar voren gericht, wat een waakzame indruk geeft. De ogen zijn donker en amandelvormig en staan een beetje schuin in de oogkassen.
Het lichaam mag niet hoekig zijn, maar heeft een brede borstkas, die niet te diep is, en een lichte inkeping in de buik. De nek is sterk, maar niet dik, en de staart is over één kant gedraaid. De ledematen staan redelijk rechtop en lijken op geladen veren, met zichtbare energie die onder de huid rimpelt.
Dit zijn de ledematen die ervoor zorgen dat het ras in staat is om vanuit een stilstand recht omhoog te springen, een manoeuvre die wordt geloofd dat het hen helpt bij het zoeken naar hun prooi. Wanneer ze in beweging zijn, zijn Basenjis natuurlijke atleten, met een makkelijke, lange pas die ze in een verbazingwekkende snelheid afleggen.
Karakter en temperament
Basenjis zijn goede huisdieren voor gezinnen, hoewel ze erg intolerant zijn voor verrassingen van achteren en daarom mogelijk niet geschikt zijn voor jonge kinderen. Ze worden vaak erg gehecht aan één individu, maar hechten zich ook goed aan de hele familie. Hoewel ze klein zijn, zijn ze dapper en zullen ze hun huis en eigenaars ferme verdedigen als het nodig is.
In sociale omgevingen zijn ze meestal afstandelijk en koel tegen vreemden en genieten ze niet echt van aandacht van mensen die ze niet goed kennen. Om die reden is het belangrijk om Basenji-puppy’s van jongs af aan goed te socialiseren, zodat er geen problemen in de volwassenheid ontstaan.
Ondanks hun onafhankelijke aard kunnen Basenjis verveling en scheidingsangst krijgen als ze te lang alleen worden gelaten en kunnen ze heel vernielzuchtig zijn, soms zelfs in het bijzijn van de eigenaar! Geduld, gecombineerd met een redelijke kennis van het verwachte gedrag van het ras, is belangrijk om echt van het bezitten van een van deze honden te kunnen genieten.
Training
Basenjis zijn beroemd lastig te trainen. Hoewel ze kieskeurig en schoon zijn en daarom makkelijk tegen plas en poep op te voeden, is gehoorzaamheidstraining een heel andere zaak. Ze staan op de tweede plaats van laatste in Stanley Corens Intelligence of Dogs, een werk dat de reactie van 79 hondenrassen op woordelijke commands heeft onderzocht.
Lees ook: Top 15 keer het beste hondenkussen
Product advies
Hoewel dit de ervaring van de meeste eigenaren weerspiegelt bij het proberen om hun Basenji te trainen, is het misschien niet een echt weerspiegeling van de werkelijke intellectuele vermogens van het ras. Omdat ze zijn ontwikkeld en onderhouden als jachthonden, moesten Basenjis tijdens periodes zelfstandig werken en beslissingen nemen over routes en prooien die ze zouden najagen. Ze zijn dus nooit bedoeld om hyper gehoorzame honden te zijn die altijd wachten op de instructies van de meester.
Als je een Basenji beter leert kennen, krijg je zeker het idee dat ze inderdaad heel intelligent zijn, maar het lijkt erop dat ze de voor- en nadelen van een bepaalde opdracht afwegen, in plaats van blindelings opdrachten uit te voeren. De meeste individuen kunnen nooit worden toevertrouwd aan een open ruimte, omdat hun sterke jachtdrang ze waarschijnlijk afleidt en ze in korte tijd grote afstanden kunnen afleggen. Bovendien mag je ze niet alleen laten met katten of andere kleine huisdieren, om duidelijke redenen.
Gezondheid
Verrassend, gezien hoe recent het ras nog een puur werkzaam ras was, zijn er best wel wat erkende gezondheidsproblemen bij de Basenji.
Gedragsproblemen
Gedragsproblemen, zoals agressie, vernielzucht of het ontvluchten van huis, zijn veel voorkomende klachten bij het ras en zijn de reden voor een aanzienlijk aantal euthanasies per jaar.
Coliforme Enteritis
Een overgroei van darmbacteriën, wat kan leiden tot ernstige bloederige diarree en shock. Getroffen honden kunnen ernstig ziek worden, maar snelle veterinaire behandeling met vloeistoftoediening en intraveneuze antibiotica zijn meestal curatief.
Coloboma
Een aangeboren stoornis die leidt tot misvorming van het netvlies, wat op zijn beurt leidt tot visuele beperking. Puppies moeten bij hun eerste dierenartsbezoek worden gescreend op coloboma.
Cornea Luekoma
Een onschadelijke ophoping van witte materialen aan de voorkant van het oog (cornea). Als het groot is, kan dit de zichtbaarheid iets beïnvloeden.
Factor IX-gebrek
Ook bekend als hemofilie B, is dit gebrek aan een essentieel stollingsfactor de oorzaak van hevig bloedverlies na ongelukken of kleine operaties. Een zeldzame aandoening, maar veel voorkomender bij Basenjis dan in de algemene bevolking.
Haemolytische anemie
Immuungeïnduceerde vernietiging van rode bloedcellen door het immuunsysteem van de hond zelf. Bij Basenjis kan dit secondair zijn aan pyruvaatkinase-deficiëntie (zie hieronder), maar kan ook optreden als idiopathische stoornis, wat betekent dat er geen onderliggende oorzaak is. De symptomen hangen af van de ernst van de anemie, van milde uitputting door oefening tot flauwvallen, en zelfs plotselinge dood.
Inguinale hernia
De inguinale canal is een structuur net binnen de achterpoot. Het stelt bloedvaten en andere structuren in staat vanuit de buik naar de achterpoten en de huid van de buik te gaan. Bij sommige individuen is dit kanaal echter overmatig breed, waardoor vetweefsel of zelfs darmen onder de huid kunnen glippen. Zulke hernias zijn meestal voelbaar als zachte bulten in de lies, die vaak met lichte druk ’teruggedrukt’ kunnen worden. De meesten zullen chirurgische correctie vereisen.
Immunoproliferatieve malabsorptie van de darm
Basenjis ontwikkelen een unieke vorm van darmaandoening, waarbij witte bloedcellen de darmwand binnendringen en de normale opname van voedingsstoffen en vloeistoffen uit de darm wordt voorkomen. Dit leidt meestal tot ernstige diarree en gewichtsverlies. Gelukkig is de incidentie van de aandoening afgenomen. Getroffen honden hebben hun hele leven lang behoefte aan hypoallergene diëten en immunosuppressieve therapieën.
Hypothyreoïdie
Veel voorkomend in veel rashonden, waaronder de Basenji. Na auto-immuun aanval op de schildklier (lymfocytaire thyroïditis), dalen de circulerende niveaus van schildklierhormoon, wat leidt tot symptomen zoals lethargie, gewichtstoename en dermatopathieën (huidaandoeningen). Haaruitval, die meestal symmetrisch is en zich concentreert op de flanken, is een ander veel voorkomend symptoom.
Persistente pupillaire membraan
Abnormale ontwikkeling van structuren binnen het oog, waardoor er aanhechtingen zijn tussen de pupil en andere intraoculaire lichamen. Vaak resulteert dit in een vreemde, hoekige pupil.
Progressieve retinale atrofie
Afbraak van de neurale weefsels van het netvlies bij volwassen honden in een wisselende periode, maar uiteindelijk leidend tot verlies van het gezichtsvermogen. Er is een sterke genetische basis voor de aandoening en honden die ermee worden gediagnosticeerd mogen niet meer worden gebruikt voor fokkerij.
Pyruvaatkinase Deficiëntie
Een mogelijke oorzaak van hemolytische anemie (zie boven) bij Basenjis. Pyruvaatkinase is een essentieel enzym dat zich bevindt in de celmembraan van rode bloedcellen. Een tekort leidt tot fragiliteit van de rode bloedcellen, die vervolgens beschadigd raken tijdens hun normale transport door het lichaam. Beschadigde rode cellen worden uit het circulatiesysteem verwijderd, wat mogelijk leidt tot tekenen van anemie, uithoudingsvermogen en kortademigheid.
Nier-tubulaire dysfunctie (Fanconi-syndroom)
Hoewel het niet uitsluitend een aandoening is van Basenjis, hebben 75% van de honden die hiermee worden gediagnosticeerd, deze rashond. Het falen van de nier-tubuli, die de structuren zijn die verantwoordelijk zijn voor resorptie van niet-afvalproducten uit het vroege productieproces van urine, leidt tot verlies van eiwitten, glucose, electrolyten en regulatoren van zuur-base uit het lichaam.
De symptomen zijn afhankelijk van het voornaamste patroon van voedingsstofverlies, maar gewichtsverlies, overmatige dorst, lethargie en eetlust zijn veel voorkomende aandoeningen. Het probleem kan worden beheerd, maar dit is erg uitdagend en vereist intensieve monitoring.
Navelbreuk
Uitpuilen van abdominale inhoud door de navel (navel). Meestal voor het eerst waargenomen bij jonge puppys. Net als bij inguinale hernias, kan het nodig zijn om te worden gerepareerd als het tekort groot is.
Oefeningen en activiteiten
Basenjis hebben een matige hoeveelheid oefening nodig, en omdat ze maar zelden losgelaten kunnen worden, betekent dit minimaal een uur wandelen aan de lijn per dag, bij voorkeur verdeeld in twee sessies.
Natuurlijk zal een gezonde Basenji er absoluut geen probleem mee hebben om veel langer dan dit te oefenen, en hoe actiever de hond is, hoe minder waarschijnlijk het is dat hij zich verveelt of geïrriteerd raakt als hij gedurende grote delen van de dag binnenshuis wordt gehouden.
Verzorging
Omdat het haar zo fijn en kort is, is uitscheiding geen groot probleem voor de eigenaren van Basenjis. Ze zijn kattachtig in hun netheid en zullen veel van hun vrije tijd aan zelfverzorging besteden. Dankzij dit is de rashond opvallend vanwege het gebrek aan lichaamsgeur – alles wat hen heel gemakkelijke honden maakt om mee te delen in een huis. Wekelijkse borstelen moet voldoende zijn, zoveel voor het sociale aspect van de activiteit als om los haar te verwijderen.
Om en tandvleesontsteking te voorkomen, moeten jonge honden leren om tanden te poetsen, het liefst dagelijks. Dit moet worden gedaan met een tandenborstel met zachte borstelharen en een tandpasta die geschikt is voor gebruik bij honden. Het af en toe knippen van de nagels van de hond is ook een goed idee om te voorkomen dat ze vastlopen in tapijt of ruw terrein.
